Τα έθιμα της Πασχαλιάς

Το Πάσχα πλησιάζει. Είναι καλή ιδέα να μάθουμε για τις συνήθειες που έχουν οι άνθρωποι εκείνες τις μέρες.

Στο Ομπεραμεργκάου της Γερμανίας κάθε δέκα χρόνια αναπαριστούν τα Πάθη του Χριστού. Αυτό το έθιμο ξεκίνησε το 1633, όταν οι κάτοικοι της πόλης υποσχέθηκαν να κάνουν αναπαράσταση τις τελευταίες μέρες του Χριστού στη γη.

Σαν αντάλλαγμα ζήτησαν να σωθούν από το θάνατο της πανούκλας που μάστιζε τηνπόλη τους εκείνη την περίοδο. Ο μύθος λέει πως τελικά οι άνθρωποι σώθηκαν και τήρησαν την υπόσχεση τους. Η αναπαράσταση των Παθών του Χριστού είναι φημισμένη σε όλο τον κόσμο και εκατοντάδες θεατές από διάφορες χώρες πηγαίνουν να τη δουν.

Στη Φλωρεντία, ο αρχιεπίσκοπος, την παραμονή του Πάσχα, «απελευθερώνει» ένα ψεύτικο περιστέρι, το περιστέρι της ειρήνης. Αυτό πετάει μέχρι την πόρτα της εκκλησίας. Εκεί ανάβουν μεγάλη φωτιά. Στη συνέχεια ανάβουν πυροτεχνήματα. Την Κυριακή του Πάσχα, τρώνε οικογενειακά. Το παραδοσιακό γεύμα εκείνης της ημέρας περιλαμβάνει αρνί και ένα κέικ σε σχήμα σταυρού ή περιστεριού. Το κέικ φτιάχνεται με αμύγδαλα, πορτοκαλόφλουδα ή λεμονόφλουδα.

Σε πολλά χωριά της Ελλάδας, το Μεγάλο Σάββατο, μόλις γίνει η Ανάσταση, ανάβουν ένα «φανό» (ένα σωρό από ξύλα) στο πιο ψηλό μέρος του χωριού, ώστε να φαίνεται και από τα γύρω χωριά. Γίνεται συναγωνισμός ανάμεσα στα γειτονικά χωριά για το ποιο θα έχει τη μεγαλύτερη φωτιά. Για πολλούς, αυτό το έθιμο συμβολίζει το κάψιμο του  Ιούδα.

Κάλαντα λέγονται και κατά την περίοδο των εορτών του Πάσχα. Στην κεντρική Ελλάδα το Σάββατο του Λαζάρου τα κορίτσια στολίζουν τα καλαθάκια τους με λουλούδια και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να τραγουδήσουν το Λάζαρο. Στο τραγούδι τους ζητούν από το Λάζαρο να τους περιγράψει τι είδε στον Άδη. Ορισμένες φορές τα συνοδεύει και κάποιο αγόρι, που κρατάει στα χέρια του ένα κλαδί λυγιάς σκαλισμένο, το λαζαρόξυλο, για να διώχνει τα σκυλιά.

Τα αγόρια τραγουδάνε τη Μεγάλη Πέμπτη. Πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι. «Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα» ξεκινάει το τραγούδι τους και εξιστορούν τα Πάθη του Χριστού.

Στην Ιταλία, εκτός από το Πάσχα, στις 19 Μαρτίου γιορτάζουν τη γιορτή του Άγιου Ιωσήφ. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Ιωσήφ ήταν ξυλουργός και άντρας της Παναγίας. Ήταν ο προστάτης των ξυλουργών της πόλης του Παλέρμου. Την ημέρα του Άγιου Ιωσήφ συνηθίζουν να παίζουν θρησκευτικές παραστάσεις και να κάνουν παρελάσεις. Η προετοιμασία αυτής της γιορτής κρατάει εβδομάδες. Γίνονται τραπέζια με ιδιαίτερα φαγητά και πολλών ειδών ζυμαρικά. Φίλοι και συγγενείς ανταλλάσσουν επισκέψεις και δοκιμάζουν τις σπεσιαλιτέ τους.

Στο Μεξικό, γιορτάζουν την «ημέρα του σώματος του Χριστού», με το χορό των ιπτάμενων ανδρών. Αυτός ο χορός ονομάζεται και «χορός των ιπτάμενων στύλων». Ένας άντρας παίζει μουσική πάνω σε μια μεταλλική πλατφόρμα, στην κορυφή ενός ψηλού καταρτιού. Τέσσερις άλλοι άντρες δένονται από τα πόδια τους, έχοντας το κεφάλι προς τα κάτω, στις τέσσερις άκρες της μεταλλικής πλατφόρμας και κάνουν περιστροφικές κινήσεις γύρω από το κατάρτι. Αυτή την κίνηση την κάνουν δεκατρείς φορές και στη συνέχεια κατεβαίνουν στο έδαφος.

Στη Ρωσία, φτιάχνουν ένα ειδικό κέικ, που το λένε «κούλικ». Τα ψήνουν οι γυναίκες και τα ευλογούν οι ιερείς. Είναι ένα λευκό κέικ με σταφύλια, φουντούκια και άλλα φρούτα. Πάνω στο κέικ χαράζουν τα αρχικά Κ.V. των λέξεων Khristos Voskress, που σημαίνει «Ανάσταση του Χριστού». Το γεύμα του Πάσχα περιλαμβάνει βότκα και απεριτίφ και τελειώνει με το πασχαλινό κέικ. Υπάρχει επίσης ζαμπόν, χοιρινό, καυτερά λουκάνικα και φυσικά πασχαλινά αυγά. Υπάρχει επίσης το έθιμο να ζωγραφίζουν τα αυγά. Οι παραστάσεις με τις οποίες τα διακοσμούν είναι κυρίως από τον κόσμο των λουλουδιών. Με τα ζωγραφισμένα αυγά φτιάχνουν στεφάνια. Γίνεται διαγωνισμός για τα καλύτερα ζωγραφισμένα αυγά.

Το έθιμο με τα ζωγραφισμένα αυγά υπάρχει και στην Ουκρανία. Τα αυγά θεωρούνταν σύμβολο της αναγέννησης της φύσης. Είναι γνωστά με το όνομα πουσάνκι. Δεν διακοσμούνται μόνο με λουλούδια, αλλά και με παραστάσεις που συμβολίζουν κάτι. Τα κύματα συμβολίζουν τη χωρίς τέλος ζωή. Τα ψάρια, οι σταυροί και τα τρίγωνα συμβολίζουν το Θεό. Ορισμένα από τα αυγά της Ουκρανίας, διακοσμημένα με χρυσό και πολύτιμες πέτρες, είναι συλλεκτικά έργα τέχνης.

Στην Ισπανία, στις 30 Απριλίου, γιορτάζουν την Άνοιξη και την αναγέννηση της φύσης, με το φεστιβάλ των τραγουδιών. Παντού ακούγονται τραγούδια που μιλάνε για τη γονιμότητα της φύσης και για την καλή σοδειά. Στην περιοχή της Καταλονίας, τα τραγούδια λέγονται για την Παρθένο Μαρία. Οι άντρες παρελαύνουν μπροστά από τις ανύπαντρες κοπέλες. Οι εορτασμοί τελειώνουν στις 3 Μαϊου. Εκείνη την ημέρα γίνεται η ευλογία με τον Άγιο Σταυρό. Μπροστά από κάθε σπίτι χαράζουν ένα σταυρό. Όλα τα μέλη της οικογένειας πίνουν, τρώνε, τραγουδάνε, χορεύουν και προσεύχονται μπροστά από τους σταυρούς. Ανταλλάσσουν συμβουλές και διηγούνται οικογενειακές ιστορίες. Σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας, την παραμονή της ημέρας του Αγίου Σταυρού, φυτεύουν ένα δέντρο, το ψηλότερο, το πιο παράξενο, με τα καλύτερα φύλλα, το οποίο είναι η καρδιά του φεστιβάλ της Άνοιξης.

Πάντοτε στους πολιτισμούς υπήρχε το….. αυγό. Σημαντικό σύμβολο στα βακχικά μυστήρια. Οι αρχαίοι Κινέζοι, οι Ιάπωνες και οι βορειοευρωπαίοι έβαφαν αυγά για τις τελετουργίες τους. Στην Αίγυπτο, το χρυσό αυγό ήταν το σύμβολο του Ήλιου. Στις γιορτές της Άνοιξης χρησιμοποιούσαν βαμμένα αυγά. Στην Ελλάδα το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Το τσούγκρισμα των αυγών συμβολίζει το σπάσιμο της πύλης του τάφου του Χριστού και την απελευθέρωση Του.