Ελεύθερο Παιχνίδι

Δεν είναι καθόλου υπερβολικό να πούμε ότι ολόκληρη η ζωή στο νηπιαγωγείο θα πρέπει να είναι ένα παιχνίδι. Ένα ατέλειωτο παιχνίδι, στην προσπάθεια του παιδιού να γνωρίσει καλύτερα τον κόσμο που το περιβάλλει, να έρθει σε επαφή με τον κόσμο των άλλων παιδιών και των ενηλίκων, να δράσει με βάσει τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του.Το παιχνίδι μπορεί να δώσει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά μιας μορφωτικής πορείας γεμάτης ενδιαφέρον και χαρά.

Το παιχνίδι:

• μπορεί να αποτελέσει μέσο για τη διδασκαλία εννοιών και διαδικασιών.
• μπορεί να είναι ελεύθερο παιχνίδι.
• μπορεί να είναι παιχνίδι σε οργανωμένο μαθησιακό περιβάλλον.

Το αυθόρμητο παιχνίδι σε ένα περιβάλλον επικεντρωμένο σε μαθησιακές δραστηριότητες αποτελεί τον κεντρικό άξονα ενός επιτυχημένου εκπαιδευτικού προγράμματος στο νηπιαγωγείο. Η νηπιαγωγός οφείλει να προετοιμάζει ένα πλούσιο περιβάλλον και να παρατηρεί τα παιδιά να παίζουν, να αλληλεπιδρά μαζί τους, να τους χορηγεί υλικό, να ακούει τις ιδέες τους και όποτε χρειάζεται να τα καθοδηγεί.

Οι νηπιαγωγοί προστατεύουν και υποστηρίζουν τα μικρά παιδιά στο παιχνίδι τους. Τα ενθαρρύνουν να παίζουν, τους εξασφαλίζουν πλούσιο υλικό, ώστε τα παιδιά να απελευθερώνουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, και φροντίζουν να μη διακόπτουν την έκφραση της δημιουργικότητας τους με ανούσιες παρεμβάσεις και υποδείξεις. Αντίθετα, φροντίζουν να επιβραβεύουν τα παιδιά, να τους δείχνουν ευρεία αποδοχή, τόσο για τις επιλογές τους όσο και για τους τρόπους που εκφράζονται. Όταν τα παιδιά αναζητούν και τη συμμετοχή των ενηλίκων στο παιχνίδι τους, τότε αυτοί θα πρέπει να συμμετέχουν αυθεντικά, θα πρέπει να δείχνουν και να αποδεικνύουν το ενδιαφέρον τους και αφήνουν τα παιδιά να καθοδηγούν το παιχνίδι, συμμετέχοντας ισότιμα. Δεν πρέπει να κρίνουν, να επικρίνουν, να υποδεικνύουν με ένταση, να διακόπτουν το ρυθμό και την πλοκή του παιχνιδιού. Εξάλλου ένα παιδί ξέρει να παίζει καλύτερα από οποιονδήποτε ενήλικο.

Στο ελεύθερο οι δασκάλες ανάρτησαν στην τάξη - επιτέλους - τον πίνακα αναφοράς των χρωμάτων. Δεν τον είχαμε κολλήσει παραπάνω από 2 λεπτά όταν τα παιδιά άρχισαν να ζητούν να φτιάξουν κι εκείνα ότι είχαμε κάνει και εμείς.

Με μια μικρή καθοδήγηση, να το αποτέλεσμα των παιδιών στο ελεύθερο.

Ημέρα και Νύχτα και Γιατί

Στην ελληνική μυθολογία η Νύχτα (Νύξ) ήταν θεότητα. Παριστάνονταν ως σκοτεινή θεά με μαύρες μεγάλες φτερούγες απλωμένες πάνω από τον κόσμο. Κατοικούσε στη Δύση, όπου συναντιόταν με την Ημέρα, καθώς αυτή ανέβαινε, ενώ η άλλη κατέβαινε. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν ναούς ή βωμούς αφιερωμένους στη θεά. Υπήρχαν μόνο μαντεία της όπως στα Μέγαρα.

Για την Ημέρα (Ήμαρ) υπάρχουν διάφορες παραλλαγές. Η Ημέρα ήταν κόρη της Νύχτας και του Ερέβους, και αδελφή του Αιθέρα. Από άλλους θεωρούνταν κόρη του Ήλιου. Αλλού λέγεται ότι ήταν γυναίκα του Αιθέρα και μητέρα της Βροντής. Υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές, όπως ότι ήταν γυναίκα του Ουρανού και μητέρα του Ερμή ή γυναίκα του Αστραίου και μητέρα της παρθένου Αστραίας.

Στο νηπιαγωγείο μας για να ξεκινήσουμε το θέμα μας, χρειαστήκαμε τη βοήθεια μιας ιστορίας. Ο Φεγγαροσκεπαστής, μια πολύ γλυκιά και καλοφτιαγμένη ιστορία του Puybaret Eric, ήταν η ιστορία που μας βοήθησε. Η αλήθεια είναι ότι μας ήταν άγνωστο το περιεχόμενο του πολύ αξιόλογου αυτού βιβλίου, και το γνωρίσαμε μέσα από το blog http://tistaksiskaitispraksis.blogspot.gr/.

 Όμως, το βιβλίο δεν το διαβάσαμε αλλά το παρακολουθήσαμε μέσα από τη σελίδα του μικρού αναγνώστη στο "δωμάτιο της ησυχίας", που το εγκαινιάσαμε και φέτος με αυτή την τάξη.

Σταματούσαμε σε κάθε σελίδα του βιβλίου και σχολιάζαμε όλη την ιστορία του πιο απίθανου επαγγέλματος στον κόσμο. Όταν γυρίσαμε στην τάξη αξιολογήσαμε ο καθένας τον τρόπο που παρουσιάστηκε αυτή η δραστηριότητα και αν άρεσε σε όλους αλλά και το γιατί. Γενική ομολογία άρεσε και αυτός ο τρόπος παρουσίασης ενός βιβλίου, αντί για την αφήγηση ή την ανάγνωση της κυρίας.

Συζητήσαμε επίσης και για το ίδιο το παραμύθι. Τον τρόπο που η σελήνη εμφανίζεται στη Γη και το λόγο που εμφανίζεται διαφορετική, σύμφωνα πάντα με την ιστορία. 

Συζητήσαμε και το πότε εμφανίζεται η σελήνη σε αντίθεση φυσικά με τον ήλιο. Για το πως μοιράζονται μέσα στο 24ωρο. Πως έρχεται το ένα μετά το άλλο. Και έτσι φτάσαμε στην εναλλαγή της ημέρας και της νύχτας, του ήλιου και του φεγγαριού.

Αναρτήσαμε στο ταμπλό μας ακριβώς αυτό το μοίρασμα μεταξύ της ημέρας και της νύχτας και τα παιδιά μας σχεδόν αμέσως εμπνεύστηκαν από το ταμπλό μας και στο ελεύθερο τους, μας μιμήθηκαν. Αυθόρμητα, καθόλου καθοδηγούμενα και πολύ πολύ καλύτερα.

Παίξαμε στη συνέχεια με τις λέξεις που λέμε όταν βλέπουμε τον ήλιο -Καλημέρα - και όταν βλέπουμε το φεγγάρι - Καληνύχτα. Κάποια παιδιά όμως είπαν ότι χρησιμοποιούμε και άλλες λέξεις εκτός από το Καλημέρα, Καληνύχτα, όπως το Καλησπέρα.

Έχοντας έτοιμες τις εικόνες με το πρωί-μεσημέρι-απόγευμα-βράδυ, παίξαμε και με τις 4 λέξεις που χρησιμοποιούμε και κάναμε και πίνακα αναφοράς.

Μετά το κάναμε και ατομική εργασία - από την http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2013/01/blog-post_10.html.

Με το tablet της δασκάλας είδαμε εικόνες από τις δραστηριότητες που κάνουμε μέσα στην ημέρα και το βράδυ - από το http://dreamskindergarten.blogspot.gr/.
Καταγράψαμε στη συνέχεια αυτά που είδαμε στις εικόνες και αυτά που κάνουμε, σε έναν πίνακα ανάλογο με http://pro-sxolika.blogspot.gr/.
Μετά κολλήσαμε και όποιες εικόνες είχαμε διαθέσιμες και σχετικές με τις δραστηριότητες ημέρας-νύχτας που είπαν τα παιδιά να γράψουμε.
Σχετική με το παραπάνω και η εργασιούλα που κάναμε για τις δραστηριότητες της ημέρας-νύχτας από την http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/ και πάλι.

Και για να δώσουμε στα παιδιά μας ένα κίνητρο να γράψουν και να αντιγράψουν τις δραστηριότητες όποτε εκείνα θέλουν, όπως π.χ. στο ελεύθερο, τυπώσαμε σε κίτρινο χαρτί έναν ήλιο, σε μπλε ένα φεγγάρι και τους είπαμε πως όποιος θέλει να γράψει ή να αντιγράψει τις δραστηριότητες μπορεί να πάρει έναν κενό ήλιο ή φεγγάρι από τη γραφή μας και να τα γεμίσει με όσες δραστηριότητες θέλει ο καθένας. Και γεμίσαμε ήλιους και φεγγάρια!

Πήγαμε ξανά στο "δωμάτιο της ησυχίας" για να παρακολουθήσαμε ένα  βίντεο για την εναλλαγή της ημέρας και πώς και γιατί αυτή συμβαίνει. 
Το απλό αυτό βίντεο δανειστήκαμε από τη σελίδα http://blogs.sch.gr/14nipathin/ .
Αφού ανακαλύψαμε το λόγο που υπάρχει η μέρα αλλά και η νύχτα, είδαμε τη Γη να γυρίζει και τον ήλιο να φωτίζει το μέρος της Γης που βλέπει, είδαμε την Ελλαδίτσα μας να φωτίζεται και μετά να βυθίζεται στο σκοτάδι, βάλαμε μπουγάδα.

Βάλαμε τη μπουγάδα του η, Η (ήλιος-ημέρα), απλώσαμε όλοι το πεζό η και το κεφαλαίο Η στα ρούχα, παίξαμε το παιχνίδι "ποιος θα βρει τα περισσότερα" και κυκλώσαμε λεξούλες από η,Η σε εργασία από το βιβλίο "Ένα αλφαβητάρι τρελό" της Ρένας Ρώσση-Ζαϊρη.
Όπως έχουμε ξαναπεί, τα γράμματα τα γνωρίζουμε παρέα με τα βιβλία του Ευγ. Τριβιζά "Αλφαβητάρι με Γλωσσοδέτες" και "Παρεούλες της Αλφαβήτας", τα οποία τα θεωρούμε περιεκτικά, ολοκληρωμένα και εντελώς αντισυμβατικά στην εμπέδωση και την αξιολόγηση της γνώσης, όπως ακριβώς μας αρέσει και μας άλλωστε.

Τα παιδιά τρελαίνονται να λένε τα ποιηματάκια απέξω αλλά θέλουν πολύ και να τα γράφουν, όπως και ότι μπορούν. Σχεδιάσαμε λοιπόν μπλουζάκια, ανάλογα με τα ρούχα της μπουγάδας, για να μπορούν να γράφουν μέσα στα μπλουζάκια τα ποιήματα να ζωγραφίζουν ότι θέλουν σχετικό με το κείμενο τους, να το κόβουν και να στολίζουν την τάξη ή τους φακέλλους τους.Έγινε αμέσως της μόδας.

Και έπεται και συνέχεια.....

Το ξέρω ότι μπορεί να το κάνω όλη την ώρα, αλλά για μένα έχει μεγάλη σημασία: ευχαριστώ και θα το κάνω συνεχώς, όλες τις συναδέρφους που μοιράζονται μέσω του διαδικτύου τις ιδέες τους και έτσι η καθεμία μας, ανάλογα με το πρόγραμμα και τους στόχους που έχει θέσει κάθε φορά, να μπορεί να βρίσκει έξυπνες, ευφάνταστες και εφαρμόσιμες ιδέες προκειμένου να τις εντάξει στα δικά της μέτρα και σταθμά.