Βιβλίο, ένας παντοτινός φίλος

"Με το διάβασμα πάμε να συναντήσουμε τη ζωή" έγραψε ο Sartre.

"Με το διάβασμα μεταφερόμαστε σ' ένα άγνωστο σύμπαν" έγραψε ο Bettelheim.

2η Απριλίου: Η παγκόσμια ημέρα του βιβλίου είναι μια γιορτή ιδιαίτερα αγαπητή.Ο τρόπος που θα κάνει το παιδί να έρθει σε επαφή με το βιβλίο, βρίσκεται στα χέρια μας. Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια (από το 1966), από τη Διεθνή Οργάνωση για το Παιδικό Βιβλίο, που έχει έδρα τη Ζυρίχη (International Board on Books for Young People:IBBY).Αποφασίστηκε να εορτάζεται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες της γης, πάντα στις 2 Απριλίου, δηλαδή την ημέρα που γεννήθηκε στη Δανία, ο μεγάλος παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Τι περιείχε η γιορτή του βιβλίου στο νηπιαγωγείο μας:
(μερικές από τις ιδέες για την οργάνωση αυτής της γιορτής προήλθαν από το περιοδικό "Σύγχρονο Νηπιαγωγείο", τεύχος 32, Μάρτιος/Απρίλιος 2003).

Από την αρχή της ημέρας ανακοινώσαμε στα παιδιά ότι η μέρα θα ήταν αφιερωμένη στα βιβλία επειδή η 2 Απριλίου είναι η παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου και στο νηπιαγωγείο μας θα έχουμε γιορτή, ολημερίς.
1.  Ο Δημήτρης Π. είπε "Χρόνια πολλά βιβλίο" και έτσι εμείς το κάναμε τίτλο της θεματικής μας, το γράψαμε και το βάλαμε στο ταμπλό μας.

Συνεχίσαμε αναφέροντας το λόγο που η συγκεκριμένη ημέρα αφιερώθηκε στο παιδικό βιβλίο και αφηγηθήκαμε λίγα λόγια από την παρακάτω βιογραφία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (απόσπασμα από το Βικιπαίδεια). 

Γεννήθηκε στις 2 Απριλίου 1805 στο Οντένσε, στο νησί Φιονία της Δανίας. Ο πατέρας του με τον καιρό ξέπεσε και δούλευε παπουτσής, για να ζήσει την οικογένειά του. Αλλά, μην μπορώντας να αντέξει στη φτώχεια, πέθανε πολύ νέος, αφήνοντας το γιο του το Χανς ορφανό, με τη μητέρα του για μόνο στήριγμα.

Ο Χανς ήταν ένα περίεργο παιδί με εξαιρετική φαντασία. Πολλές φορές τον έβλεπαν να περπατά στο δρόμο σαν ονειροπαρμένος και το μυαλό του δεν το είχε πουθενά αλλού, παρά μόνο στα ποιήματα και στο διάβασμα. Προσπάθησε άδικα να μάθει την τέχνη του πατέρα του. Όταν τέλειωσε το σχολείο των άπορων παιδιών, μπήκε σε ένα ραφτάδικο, για να μάθει την τέχνη, αλλά ούτε και εκεί τα κατάφερε. Το ενδιαφέρον του κέρδισε το θέατρο, όπου αποστήθιζε ολόκληρες σκηνές από τα έργα που έβλεπε. Όταν ήταν με τους φίλους του, του άρεσε να απαγγέλλει και να τραγουδά. Ήταν δεκατεσσάρων χρονών, όταν, κυνηγώντας μια καλύτερη τύχη, έφθασε στην Κοπεγχάγη, με μόνη του περιουσία 30 φράγκα με σκοπό να γίνει ηθοποιός. Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος, που δεν τον δέχτηκαν.

Ευτυχώς είχε ωραία φωνή κι άρχισε να σπουδάζει μουσική, αλλά αρρώστησε ξαφνικά και έχασε τη φωνή του. Έτσι, το μόνο ταλέντο που του έμεινε ήταν το ταλέντο της ποίησης. Οι στίχοι του άρεσαν και βρήκε έναν προστάτη, τον Κέλλαν, που τον έστειλε στο πανεπιστήμιο, όπου κέρδισε μια βασιλική επιχορήγηση. Το 1827δημοσίευσε ποιήματά του και έπειτα εξέδωσε μια σειρά έργων που του εξασφάλισαν την παγκόσμια δόξα.

Αφού εξέδωσε αρκετά βιβλία, άρχισε τα ταξίδια του. Γύρισε τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αγγλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Τουρκία και ταξίδεψε στην Ανατολή. Απόκτησε μεγάλη δόξα και η μεγαλύτερη ευτυχία του ήταν η υποδοχή που του έκανε η ιδιαίτερη πατρίδα του, το Οντένσε, που τον κάλεσε στα 1867. Πέθανε στις 4 Αυγούστου 1875 στην Κοπεγχάγη.

2. Βρήκαμε τη Δανία στο χάρτη και γράψαμε το όνομα της.

3. Θυμηθήκαμε γνωστά κλασικά παραμύθια του συγγραφέα. Τα παιδιά τα θυμήθηκαν σχεδόν όλα.

Έργο

Τα παραμύθια του εμφανίζουν καθαρά το δημοκρατικό στοιχείο. Οι κυριότεροι ήρωες των παραμυθιών του είναι φτωχοί και αδικημένοι άνθρωποι, που όμως έχουν ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα, ευγένεια, ταλέντο, μεγαλοψυχία. Στα έργα του απεικονίζει τη ρεαλιστική και σύγχρονή του ζωή της μικροαστικής τάξης των πόλεων και χαρακτηρίζονται από δράση, χιούμορ και λεπτή σάτιρα. Η δημιουργία του Άντερσεν αποτελεί την κορυφή στις ρεαλιστικές τάσεις της δανικής φιλολογίας του 19ου αιώνα. Διηγήματα, δράματα, αλλά προπάντων παραμύθια, όλα του τα έργα διαπνέονται από γλυκιά μελαγχολία, συγκίνηση και ειλικρίνεια. «Οι δύο Βαρωνέσσες», «Παραμύθια για παιδιά», «Ιστορίες», «Καινούρια Παραμύθια» είναι μερικά από τα έργα του (απόσπασμα από το Βικιπαίδεια)

Μερικά από τα πολύ γνωστά παραμύθια του είναι:

·         Η μικρή γοργόνα

·         Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα

·         Οι αγριόκυκνοι

·         Η Βασίλισσα του χιονιού

·         Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι

·         Η Τοσοδούλα

·         Το ασχημόπαπο

·         Τα κόκκινα παπούτσια

·         Χόλγκερ ο Δανός

·         Το κοριτσάκι με τα σπίρτα

·         Το μολυβένιο στρατιωτάκι

4. Διαβάσαμε ένα εξαιρετικό βιβλίο από τις εκδόσεις Ζεβρόδειλος, "Ένας καλλιεργημένος λύκος".

Ακολουθήσαμε και σχολιάσαμε την πορεία του λύκου: πώς άλλαξε από την προδιαγεγραμμένη "μοίρα" της φυλής, του είδους του - τρώω άλλα ζώα - σε έναν καλλιεργημένο λύκο - κάνω συντροφιά με άλλα ζώα, συμβιώνω παρά τις διαφορές μας και συνεργάζομαι για έναν κόσμο ακόμη καλύτερο. 

Πώς; Με τη προσωπική μου βελτίωση και καλλιέργεια μέσα από τα γράμματα, από τα βιβλία.

Καταλήξαμε να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι είναι αυτός ο "καλλιεργημένος" λύκος. Τα παιδιά είπαν:

Είναι αυτός που διαβάζει.

Είναι αυτός που σκέφτεται.

Είναι αυτός που ανοίγει το μυαλό του σε νέα πράγματα.

Και φυσικά, τα παιδιά για άλλη μια φορά, μας άφησαν με το στόμα ανοιχτό με την διαίσθηση, τη διορατικότητα και την αντίληψη τους.

5. Είπαμε τι μας χαρίζει το διάβασμα και τα βιβλία. Γιατί διαβάζουμε βιβλία;

"Μας κάνει να σκεφτόμαστε και να έχουμε πιο πολύ φαντασία" - Έλενα

"Μας κάνει πιο σοφούς, γιατί διαβάζουμε και μαθαίνουμε" - Ελευθερία

"Μαθαίνουμε πράγματα" - Χρύσα

"Επειδή ένα βιβλίο έχει ωραίες εικόνες μπορεί σε ένα χαρτί να ζωγραφίσουμε κι εμείς τις εικόνες" - Έλενα

"Αν δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα παίρνουμε ένα βιβλίο και το διαβάζουμε επειδή δεν μας κάνει να βαριόμαστε για να περάσει όμορφα η ώρα μας" - Χρύσα

"Επειδή μας φέρνει φαντασία" - Μαρία

"Επειδή έχουν ωραίες εικόνες" - Εβίνα

"Επειδή έχουν ωραίο εξώφυλλο" - Ελεονόρα

"Διαβάζω βιβλία όταν στεναχωριέμαι για να ηρεμήσω και πριν κοιμηθώ το βράδυ για να μη βλέπω εφιάλτες και να βλέπω ωραία όνειρα" - Σταματίνα

"Επειδή τα βιβλία μας εξηγούν και κάτι" - Δανάη

"Όταν πηγαίνω στο κρεββάτι, η μαμά μου μου λέει να παίρνω βιβλία, επειδή μετά με παίρνει η νύστα" - Δημοσθένης

"Επειδή τα βιβλία έχουν ωραίους τίτλους μπορούμε να πάρουμε ένα χαρτί και να γράψουμε τον τίτλο" - Έλενα

"Μπορούμε να παίρνουμε ένα βιβλίο και να το διαβάζουμε γιατί μας ξεζαλίζει" - Δημήτρης Ζ.

"Επειδή τα βιβλία έχουν ωραία χρώματα" - Σεμίνα

"Μας δείχνουν τα βιβλία, ότι τελικά νικάει το καλό" - Χρύσα

"Επειδή όταν μας διαβάζει η μαμά και ο μπαμπάς βιβλία, δεν βλέπουμε τηλεόραση και παιδικά" - Λουκία

6. Για να χαλαρώσουμε και να ξεκουραστούμε από τις σκέψεις και τα βαθιά νοήματα, προχωρήσαμε με την κατασκευή σελιδοδείκτη, που χρησιμοποιείται για να μη χάνουμε τη σελίδα μας στο διάβασμα ή στο ξεφύλλισμα του βιβλίου, αν κάτι εν τω μεταξύ μας διακόψει.

Μάθαμε ότι ο σελιδοδείκτης είναι μια λέξη που έχει "φάει" δύο : Σελίδα και δείχνω

Αποφασίσαμε, αφού φτιάξουμε το σελιδοδείκτη μας να τον χαρίσουμε στο αγαπημένο μας βιβλίο.

Δημιουργήσαμε λοιπόν ένα σελιδοδείκτη από κανσόν με τη βοήθεια της δαχτυλομπογιάς (η ιδέα ήταν από το περιοδικό "Σϋγχρονο Νηπιαγωγείο").

7. Γνωρίσαμε 5 ζωγραφικούς πίνακες, Ελλήνων και Ξένων ζωγράφων, τους περιγράψαμε, γράψαμε τους τίτλους και τους ζωγράφους και τους τοποθετήσαμε στο ταμπλό μας.

Με τη βοήθεια του "χεριού", όποιος ήθελε μας έδειχνε και μας "διάβαζε" τον αγαπημένο του πίνακα και μας εξηγούσε γιατί ήταν ο αγαπημένος του.

8. Κάναμε μία ομαδική εργασία "Ένα βιβλίο μιλάει στη γωνιά της βιβλιοθήκης", ουσιαστικά περιγράφοντας, με καλλιτεχνική χροιά, τον τρόπο χειρισμού των βιβλίων γύρω μας.

Πήραμε ένα μεγάλο κανσόν χαρτόνι, σχηματίσαμε ένα δέντρο και πάνω του κολλήσαμε τα πράσινα φύλλα της Άνοιξης. Κολλήσαμε και κίτρινα φύλλα πεσμένα στο χώμα, γράφοντας τους κανόνες του βιβλίου, που λέγαμε ο καθένας στην παρεούλα (την ιδέα πήραμε από το περιοδικό "Σύγχρονο Νηπιαγωγείο").

9. Διαβάσαμε τα 10 δικαιώματα του μικρού αναγνώστη και χωριστήκαμε σε 10 ομάδες και τα απαγγείλαμε η μία ομάδα στην άλλη.

Ακούστε μας εδώ

10. Μάθαμε και ένα πολύ ωραίο ποίημα για το βιβλίο.

Βιβλίο, σύντροφέ μου

Βιβλίο αγαπημένο μου

Μόνιμη συντροφιά μου

όπου κι αν πάω σε κρατώ

σφιχτά στην αγκαλιά μου.

Είσαι ο πιστός ο φίλος μου

είσαι παρηγοριά μου

από παιδί σε αγαπώ

και σ’ έχω στην καρδιά μου.

Κι ακόμα πριν να κοιμηθώ

σε παίρνω αγκαλιά μου

βιβλίο αγαπημένο μου
αιώνια συντροφιά μου!

11. Τελειώσαμε τη γιορτή μας παίζοντας ένα παιχνίδι.

Βγάλαμε φωτοτυπία εξώφυλλα βιβλίων που είχαμε στη δανειστική μας βιβλιοθήκη. Στη συνέχεια γράψαμε μικρές φράσεις-αινίγματα-γρίφους, που αφορούσαν τα φωτοτυπημένα εξώφυλλα. Σκορπίσαμε τα εξώφυλλα στην παρεούλα. Βάλαμε τις καρτέλες με τους γρίφους στη μέση.Χωριστήκαμε σε δύο ομάδες. Ορίσαμε αρχηγό και υπαρχηγό της κάθε ομάδας, παιδιά που είναι πιο εξοικειωμένα με τα γράμματα και τις συλλαβές. Ορίσαμε και τον υπεύθυνο υπολογισμού των πόντων για κάθε ομάδα.

Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι οι εξής:

α. Ο αρχηγός διαλέγει ένα γρίφο.

β. Τον διαβάζει με τη βοήθεια του υπαρχηγού δυνατά και πολλές φορές στην ομάδα του. 

γ. Η ομάδα του πρέπει να βρει την απάντηση στο γρίφο, να την πει δυνατά και ένα παιδί της ομάδας, διαφορετικό κάθε φορά, να επιλέξει το σωστό εξώφυλλο και να το δώσει στο μέλος της ομάδας υπεύθυνο για το μέτρημα των πόντων.

δ. Νικάει η ομάδα που έχει στην κατοχή της τα περισσότερα εξώφυλλα.

Το αρχείο που χρησιμοποιήσαμε μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Ο φίλος μας ο Πινόκιο - Τα ψέματα

Με έναυσμα το παραμύθι "Οι περιπέτειες του Πινόκιο" του Κάρλο Κολόντι, γνωρίζουμε τον Πινόκιο και συζητάμε γι' αυτόν. Στο συγκεκριμένο παραμύθι ο Πινόκιο είναι μια ξύλινη κούκλα που έφτιαξε ο μαραγκός Τζεπέτο για να του κάνει παρέα στη μοναχική ζωή του. Μια καλή νεράιδα λυπήθηκε τον Τζεπέτο, έδωσε ζωή στην κούκλα και έτσι ο Πινόκιο έγινε πραγματικό αγόρι. Χαρακτηριστικό του παραμυθιού είναι πως κάθε φορά που ο Πινόκιο έλεγε ψέματα μεγάλωνε η μύτη του.

Αρχίσαμε διαβάζοντας το παραμύθι, τη γνωστή ιστορία που τα περισσότερα παιδιά μας γνώριζαν.

Γνωρίσαμε από το χάρτη την πατρίδα του Πινόκιο και του συγγραφέα του, την Ιταλία.

Διαβάσαμε και "λύσαμε" το αίνιγμα "Ξύλινο μουτράκι, γελαστό ανθρωπάκι, μύτη σκανταλιάρα, μικρή, μεγάλη ζαβολιάρα!"αρχείο αινίγματος.

Συζητήσαμε για το έθιμο της Πρωταπριλιάς και γνωρίσαμε τις συνήθειες του υπόλοιπου κόσμου, τη μεταφορά της αρχής του χρόνου από την 1η Απριλίου στην  1η Ιανουαρίου και τους ψαράδες της Βόρειας Θάλασσας( το άρθρο θα διαβάσετε εδώ).

Συζητήσαμε τη διαφορά του αστείου, της πλάκας που γίνεται ως έθιμο της ημέρας από τα ψέματα, σχολιάζοντας κυρίως το παραπάνω παραμύθι, αλλά και γεγονότα από την καθημερινή ζωή των παιδιών μεταξύ τους.

Τραγουδήσαμε το τραγούδι τα ψέματα και ονομάσαμε το είδος κειμένου που περιέχει και λέξεις και εικόνες :Εικονόλεξο - το τραγούδι.

Με βάση το παραπάνω τραγούδι παίξαμε το παιχνίδι: Αλήθεια ή Ψέματα;

Η δασκάλα διαβάζει μία πρόταση από το κείμενο και τα παιδιά επιλέγουν ανάμεσα στις λέξεις αλήθεια ή ψέματα που έχουμε τοποθετήσει λίγο πριν στο πάτωμα αλήθεια ή ψέματα;

Στη συνέχεια γράψαμε στο κείμενο μας τις λεξούλες που διαβάσαμε πιο πριν : αλήθεια ή ψέμματα - Πινόκιο.

Τελειώσαμε την ημέρα μας ζωγραφίζοντας τον Πινόκιο και γράφοντας το όνομά του με τη δραστηριότητα από το blog το νέο νηπιαγωγείο που ονειρεύομαι.

(μερικές από τις ιδέες που χρησιμοποιήθηκαν περιέχονται στο περιοδικό "Σύγχρονο Νηπιαγωγείο" τεύχος 62 - Μάρτιος/Απρίλιος 2008).