Νέο
πιλοτικό πρόγραμμα σπουδών (2011)
Ένα
νέο πρόγραμμα σπουδών δε σημαίνει ότι ακυρώνεται το προηγούμενο ή υπάρχουν
ριζικές αλλαγές στους στόχους, τα περιεχόμενα και την οργάνωση μάθησης και
διδασκαλίας.
Τι ίσχυε μέχρι σήμερα και τι θα συνεχίσει να ισχύει και στο
νέο πρόγραμμα
ΔΕΠΠΣ
Διαθεματικό
Εννιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών
- Εννοιοκεντρική
-διαθεματική προσέγγιση της γνώσης
- Παιχνίδι
– Κυρίαρχο μαθητικό πλαίσιο
- Συνεργατική
Μάθηση
- ΤΠΕ –
Τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας
Γιατί άλλαξε
Υποχρεωτική
φοίτηση – Δίγλωσσοι μαθητές – Ευρωπαϊκή-παγκόσμια κοινότητα – κοινωνικός
αποκλεισμός
Αρχές στις οποίες βασίζεται και το νέο και το παλαιό
- Προσχολική
εκπαίδευση ολόπλευρη ανάπτυξη του νηπίου
- Προσωπική
ενδυνάμωση
- Γνώση
οικοδομείται από την αλληλεπίδραση με φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον
- Συνεργασία
με την οικογένεια
- Δικαίωμα
στην εκπαίδευση (προσωπικότητα, γλωσσική, κοινωνική και πολιτισμική
ταυτότητα).
- Παιδιά
από τη φύση τους περίεργα. Στόχος αξιοποίηση και ενδυνάμωση περιέργειας
και δίψας για εξερεύνηση.
Νηπιαγωγείο
και 21ος αι.
Δόθηκε
μεγάλη σημασία στις βασικές
ικανότητες του ανθρώπου,
οι οποίες αλληλοσυνδέονται, εξαρτώνται και υποστηρίζουν η μία την άλλη.
Οι
βασικές ικανότητες αποτελούν ένα συνδυασμό γνώσεων, δεξιοτήτων, αξιών και
στάσεων.
Επικοινωνία
Γνώση
συμβόλων. Επιλογή κατάλληλων μέσων επικοινωνίας. Κανόνες λειτουργίες και
μεταφοράς μηνυμάτων, κατανόηση μηνυμάτων.
Τα
παιδιά μοιράζονται ιστορίες.
Δημιουργούν
μηνύματα για να επικοινωνήσουν με τους άλλους.
Εφευρίσκουν
σύμβολα και συνδυασμούς.
Δημιουργική
και κριτική σκέψη
Νέες
προσεγγίσεις, πρωτότυπες ιδέες, αιτιολόγηση απόψεων και επιλογών, μεταγνώση.
Αναπαράσταση
σκέψης με ποικίλους τρόπους (προφορικός-γραπτός-εικαστικά)
Διατύπωση
ανοιχτών ερωτήσεων.
Προτάσεις
παιδιών για επίλυση προβλημάτων
Ενθάρρυνση
για συζήτηση ενώπιον μεγάλων ομάδων – αιτιολόγηση -επιχειρηματολογία
Προσωπική
ταυτότητα και αυτονομία
Υποστηρίζει
τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του
Θέτει
στόχους
Συμμετέχουν
στην κοινωνική ζωή, επιλύουν συγκρούσεις και διαφορές με εποικοδομητικό τρόπο.
Κλίμα
αποδοχής, εμπιστοσύνης, σεβασμού, συνεργασίας, διαπραγμάτευσης
Ενθαρρύνεται
το παιδί να μοιράζεται πλευρές του πολιτισμού του.
Κοινές
προσπάθειες επίτευξης στόχων – Ομαδικές εργασίες
Διαπραγμάτευση
για επίλυση διενέξεων στην τάξη
Αναλαμβάνω
διάφορους ρόλους καθημερινά (βοηθού-αρχηγού)
Οργάνωση μάθησης και διδασκαλίας στο
νηπιαγωγείο
Οργανώνεται
αξιοποιώντας τα ακόλουθα 5 μαθησιακά πλαίσια:
- Παιχνίδι
(αυθόρμητο - ελεύθερο και οργανωμένο)
- Ρουτίνες
(καθημερινές επαναλαμβανόμενες δράσεις)
- Καταστάσεις
από την καθημερινή ζωή.
- Διερευνήσεις
(σχέδια εργασίας – προβλήματα προς επίλυση)
- Οργανωμένες
δραστηριότητες και οργανωμένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων
Μαθησιακές περιοχές και περιεχόμενο
προγράμματος σπουδών
Γλώσσα
Διασφαλίζει
την επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας και εν τέλει εγγυάται την ομαλή
λειτουργία της.
Με
τη βοήθεια της γλώσσας το παιδί θα αποκτήσει και θα μοιραστεί εμπειρίες, θα
διεπιδράσει με τους συνομηλίκους του, θα γνωρίσει τον κόσμο και φυσικά θα
κοινωνικοποιηθεί.
Κατανόηση προφορικού λόγου
- Ακρόαση
προφορικού λόγου – πώς λειτουργούμε ως ακροατές
(χρόνος -ακούμε με προσοχή)
- Αναγνώριση
ταυτότητας ομιλητή
- Αναγνώριση
διαφορετικών μοντέλων προφορικού λόγου (απαγγελία-αφήγηση -καθημερινοί
διάλογοι)
Παραγωγή προφορικού λόγου
- Διαφορετικά
είδη κειμένων και σκοπός χρήσης
- Μεταφορική
χρήση της γλώσσας – κυριολεκτική χρήση της γλώσσας
- Λέξεις
δομικά στοιχεία προφορικών κειμένων
- Λέξεις
απαρτίζονται από συλλαβές και φωνήματα
- Φώνημα
ήχος ενός γράμματος
- Διατυπώνουν
ερωτήσεις
- Συμμετέχουν
σε συζητήσεις
- Κατακτούν
φθόγγους και φωνήματα (ποιήματα, τραγούδια, αινίγματα, γλωσσοδέτες,
παροιμίες)
- Αντιλαμβάνονται
τη σημασία του τονισμού (παιχνίδια λέξεων μήλο-μιλώ / παίρνω-περνώ)
Κατανόηση γραπτού λόγου
- Αναγνωρίζουν
ότι ο γραπτός λόγος είναι φορέας μηνυμάτων (επεξεργασία ταμπέλες, οδούς,
πινακίδες, ανακοινώσεις, πίνακες αναφοράς, βιβλία, παιδικές εφημερίδες
κ.α.)
- Συνειδητοποιούν
ότι ο γραπτός λόγος είναι αναπαράσταση του προφορικού (αντιστοιχούν λέξη
με εικόνα , εντοπίζουν λέξεις σε διαφορετικά περιβάλλοντα κ.α.)
- Αποκτούν
αρχικές ιδέες για τις συμβάσεις της ανάγνωσης (παροτρύνονται να διαβάζουν
αγαπημένα τους παραμύθια μτξ τους) – Συμβάσεις ανάγνωσης (αριστερά προς
δεξιά – πάνω προς κάτω / αρχή προς
τέλος).
Παραγωγή γραπτού λόγου
- Αντιλαμβάνονται
τους σκοπούς της γραφής (πρόσκληση, βιβλία δανειστικής βιβλιοθήκης)
- Αποκτούν
ικανότητες που υποστηρίζουν τη γραφή (σωστή στάση σώματος, τριποδική λαβή)
- Συνειδητοποιούν
τη σχέση φωνήματος-γραφήματος : κάθε φώνημα αντιστοιχεί σε ένα γράφημα και
αντίστροφα).
Μαθηματικά
Όχι
τυπική μάθηση εννοιών και διαδικασιών αλλά η ανάπτυξη ενός τρόπου σκέψης που
αξιοποιεί τα χαρακτηριστικά της μαθηματικής επιστήμης (επίλυση προβλήματος,
επεξεργασία δεδομένων, ανάλυση, σύνθεση)
- Φυσικοί
αριθμοί έως το 10 και πράξεις
Ποσότητα,
καταμέτρηση, σύγκριση – θέση στην αριθμογραμμή.
Ανάλυση
των αριθμών, πρόσθεση βάζω, βάζω ακόμα αφαίρεση
Πολλαπλασιασμός/Διαίρεση
Ομαδοποίηση αντικειμένων σε δυάδες, τριάδες, Μοιράζω αντικείμενα σε δυάδες,
τριάδες.
- Χώρος
και γεωμετρία / προσανατολισμός στο χώρο και γεωμετρικά σχήματα
Χωρικές
σχέσεις, εντοπίζω θέσεις και διαδρομές (παιχνίδι θησαυρού), αναγνώριση,
ταξινόμηση βασικών σχημάτων επιπέδων και στερεών, περιγραφή τους (γωνίες, κορυφές)
- Αλγεβρική
σκέψη / κανονικότητες και ισότητες
Ισότητες
και ανισότητες ποσοτήτων και αριθμών
- Μετρήσεις
/ εισαγωγή στη μέτρηση μήκους, επιφάνειας, όγκων και χωριτικότητας
εργαλεία
μέτρησης, συμβατά ή μη συμβατά
Φυσικές επιστήμες
- Ζωντανοί
οργανισμοί / Βιολογία
Συστηματική
παρατήρηση εξωτερικά μορφολογικά
χαρακτηριστικά, αισθήσεις, όργανα , το σώμα μου, ομοιότητες διαφορές,
επαναλαμβανόμενα μοτίβα, οικογένειες, υγεία.
- Αντικείμενα
και υλικά / Ιδιότητες της ύλης
Χρήση,
απλές ιδιότητες (υφή οσμή), φυσικές καταστάσεις ύλης (στερεά, υγρά αέρια),
θέρμανση, ψύξη.
- Έννοιες
και φαινόμενα από το φυσικό κόσμο / Απλά φυσικά φαινόμενα / καιρικά
φαινόμενα
παρατήρηση,
καταγραφή δεδομένων με τη χρήση συμβόλων, ανάλυση ερμηνεία.
Ήχος
μαγνήτης, διαλυτότητα, καιρικά φαινόμενα
Πρόβλεψη,
υπόθεση, πείραμα έλεγχος
- Πλανήτης
Γη / Αστρονομία
γεωμορφολογικά
χαρακτηριστικά, σχήμα γης, ηλιακό σύστημα, εναλλαγή μέρας νύχτας.
Τέχνες
Γοητεία
και δυνατότητες που παρέχουν οι εναλλακτικοί και συναισθηματικοί πλούσιοι
τρόποι επικοινωνίας, πολιτισμός, κάθε μορφή τέχνης.
- Εικαστικά
Αναγνώριση
υλικών χρήσιμων για την εικαστική δημιουργία
Φαντασία
και δημιουργικότητα
Τεχνικές
Διαφορετικά
είδη γραμμών
Χρώματα
Μορφές
και σχήματα (κεφάλι = κύκλος)
Υφή
επιφανειών (τραχύ, γυαλιστερό, χνουδωτό, μεταξωτό)
ΕΡΓΑ
ΤΕΧΝΗΣ
Ελληνική
παραδοσιακή τέχνη
Τέχνες
άλλων πολιτισμών
Διαφορετικά
είδη έργων
- Μουσική
Διαχείριση
ήχων του περιβάλλοντος
Ποιότητα
ήχου – ευχάριστος/μουντός
Μουσικά
όργανα της τάξης
Κατασκευάζω
απλά μουσικά όργανα (βραχιόλι με κουδουνάκια)
Χρησιμοποιώ
τη φωνή μου με διάφορους τρόπους
Τραγουδώ
τραγούδια της ηλικίας μου
Ρυθμός/Μελωδία
- Θέατρο
Σύνθεση
και λειτουργία ομάδας
Γνωριμία
με το σώμα μου
Δυνατότητα
παραγωγής ήχων με τη βοήθεια του σώματος μου
Ελέγχω
και συνειδητοποιώ το σώμα μου
Ελεύθερο
δραματικό παιχνίδι
Κουκλοθέατρο
Καραγκιόζης
Θεατρικές
σχολικές παραστάσεις
Επίσημες
θεατρικές παραστάσεις
- Χορός /
κίνηση
Αναγνωρίζω
μέλη του σώματος και κινητική δυνατότητα
Αλλάζω
το σχήμα του σώματος
Σώμα
στο χώρο / μετακίνηση
Μετακινούμαι
βαδίζοντας ή τρέχοντας
Απλά
άλματα, απλές στροφές, αργές/γρήγορες κινήσεις
Αλλάζω
ρυθμό/κίνηση
Διαχωρίζω
κινήσεις σε μικρές και μεγάλες (Χέρι-πόδι)
Παραδοσιακοί
χοροί/ Χαραλάμπης/Καλαματιανός/Γερακίνα
Περιβάλλον και εκπαίδευση για την αειφόρο
ανάπτυξη
Υιοθέτηση
περιβαλλοντικής ηθικής
- Απορρίμματα
/ τάξη, σπίτι, γειτονιά , ανακυκλώσιμα απορρίμματα, οικονομία μείωση
απορριμμάτων, θετικές στάσεις συμπεριφορές.
- Ήλιο-προστασία/βλαβερές
συνέπειες, κατάλληλα μέτρα προστασίας.
- Διαχείριση
Υδάτινων πόρων/εξοικονόμηση νερού, σχολείο, σπίτι, σχετικές στάσεις, αξίες
ΤΠΕ
Στην
προσχολική εκπαίδευση, οι Τ.Π.Ε. παρέχουν στα παιδιά σημαντικές εμπειρίες που
σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα και την καθημερινή ζωή τους και ενισχύουν τη
σημασία του παιχνιδιού ως κυρίαρχου παράγοντα στην ανάπτυξή τους (Vygotsky, 1978). Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των
καθημερινών αλληλεπιδράσεων με άλλα παιδιά και ενήλικες, τα μικρά παιδιά
χρειάζονται τη διαμεσολάβηση νοητικών εργαλείων, δηλαδή οι Τ.Π.Ε. εμπεριέχουν
τη δυναμική να χρησιμοποιηθούν ως «αντικείμενα με τα οποία να σκέφτονται» (“objects to think with”) (Papert, 1980).
Στο
πρόγραμμα του νηπιαγωγείου, τα παιδιά, με την υποστήριξη της εκπαιδευτικού και
στο πλαίσιο καθημερινών σχολικών δραστηριοτήτων, έρχονται σε επαφή, γνωρίζουν,
εξοικειώνονται και κατανοούν βασικές λειτουργίες των Τ.Π.Ε. με στόχο: α) την
αναζήτηση, την οργάνωση, τη διαχείριση και την παραγωγή πληροφορίας σε
πολλαπλές μορφές, την ανάπτυξη των ιδεών και την προσωπική έκφραση και
δημιουργία, β) την επικοινωνία και τη συνεργασία, γ) τη διερεύνηση, τον πειραματισμό,
την ανακάλυψη και την επίλυση προβλημάτων σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και δ)
την κατανόηση του ρόλου των ψηφιακών τεχνολογιών στη σύγχρονη κοινωνία και τον πολιτισμό.
Τα
παιδιά διαχειρίζονται πληροφορίες από πολλαπλές ψηφιακές πηγές. Μαθαίνουν ότι οι
μηχανές σχεδιάζονται με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των ανθρώπων (φωτογραφική
μηχανή, web
cam , κινητό).Μαθαίνουν
επιπλέον για:
- Τα μέρη
που απαρτίζονται οι ψηφιακές συσκευές
- Ενιαίο
σύστημα
- Χρήση
κατάλληλης ορολογίας
- Βασικές
λειτουργίες
- Κανόνες
χρήσης
- Σταδιακή
αυτονόμηση
- Αναζητώ
πληροφορίες – Επεξεργάζομαι – Παρουσιάζω
- Επικοινωνία
με ψηφιακά μέσα
- Διαδίκτυο
– ιστοσελίδα – e-mail
Τέλος,
ο ρόλος της τεχνολογίας στο νηπιαγωγείο προσδιορίζεται μέσα από τις καθημερινές
δράσεις σε όλο το Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου. Οι Τ.Π.Ε. επιλέγονται από τον
εκπαιδευτικό για να εμπλουτίσουν τις μαθησιακές εμπειρίες, να ενισχύσουν
βασικές ικανότητες και να παραγάγουν προστιθέμενη αξία στις εκπαιδευτικές
πρακτικές. Επιπλέον, επιλέγονται από τα παιδιά για την εξυπηρέτηση
συγκεκριμένων καθημερινών αναγκών και καταστάσεων.
Φυσική Αγωγή
Ανάπτυξη
κινητικών εννοιών (αντίληψη χώρου – σώματος)
Εφαρμογή
κινητικών εννοιών (γυμναστική – χορός)
Αξιολόγηση
γνωστικού/αντιληπτικού τομέα (κανόνες υγείας και ασφάλειας)
Αξιολόγηση
συναισθηματικού τομέα (αυτοπεποίθηση – θάρρος)
Αξιολόγηση
κοινωνικού τομέα (συμπεριφορά)
Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη
Παρότι
παρουσιάζεται στο Πρόγραμμα Σπουδών ως μια ξεχωριστή μαθησιακή περιοχή, στην
πραγματικότητα διατρέχει το σύνολο του προγράμματος και δημιουργεί το κατάλληλο πλαίσιο για
την εμπλοκή των παιδιών στη μάθηση καθώς και την προσαρμογή τους στο σχολικό
και κοινωνικό πλαίσιο.
Η ενίσχυση
της προσωπικής & κοινωνικής ανάπτυξης επιτρέπει στα παιδιά να:
{ αναγνωρίζουν τον εαυτό τους
ως ένα άτομο ξεχωριστό με ιδιαίτερες ικανότητες και αξίες.
{ λειτουργούν με σχετική
αυτονομία.
{ αποδέχονται τα συναισθήματα
τους και να ελέγχουν τον τρόπο έκφρασης τους .
{ αντιμετωπίζουν δυσκολίες
και να επιλύουν συγκρούσεις.
{ σέβονται τους άλλους και
τους κανόνες της ομάδας.
{ αντιλαμβάνονται και να
κατανοούν τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων .
{ επικοινωνούν και να συνεργάζονται
με τους άλλους.
Περιεχόμενα και
Μαθησιακοί Στόχοι
Ταυτότητα
Να αναγνωρίσουν προσωπικά
τους χαρακτηριστικά, απόψεις, επιλογές
Να αναπτύξουν το αίσθημα
του «ανήκειν» - κοινωνική ταυτότητα
Να αποκτήσουν θετική
αυτοεκτίμηση (αίσθημα αξίας και αποτελεσματικότητας)
Αυτό-ρύθμιση
Να αναγνωρίζουν, να
εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους
Να οριοθετούν τη
συμπεριφορά τους
Να αποκτήσουν ηθικές
αξίες
Προσωπική
Ενδυνάμωση
Να αντέχουν την
αποστέρηση αποτυχία
Να διαχειρίζονται τις
σχέσεις με την οικογένεια
Να εξοικειωθούν με
γεγονότα της ζωής
Να διαπαιδαγωγηθούν σε
θέματα σεξουαλικότητας
Κοινωνικές
Δεξιότητες
Να αυτονομηθούν
Να επιλύουν συγκρούσεις
Να αποκτήσουν
ενσυναίσθηση
Να ακολουθούν κανόνες
Κοινωνική
Αλληλεπίδραση
Να αποδέχονται τη
διαφορετικότητα
Να συμμετέχουν σε
ομαδικές δραστηριότητες
Να δημιουργήσουν
προσωπικές σχέσεις