Τα έθιμα της Πασχαλιάς

Το Πάσχα πλησιάζει. Είναι καλή ιδέα να μάθουμε για τις συνήθειες που έχουν οι άνθρωποι εκείνες τις μέρες.

Στο Ομπεραμεργκάου της Γερμανίας κάθε δέκα χρόνια αναπαριστούν τα Πάθη του Χριστού. Αυτό το έθιμο ξεκίνησε το 1633, όταν οι κάτοικοι της πόλης υποσχέθηκαν να κάνουν αναπαράσταση τις τελευταίες μέρες του Χριστού στη γη.

Σαν αντάλλαγμα ζήτησαν να σωθούν από το θάνατο της πανούκλας που μάστιζε τηνπόλη τους εκείνη την περίοδο. Ο μύθος λέει πως τελικά οι άνθρωποι σώθηκαν και τήρησαν την υπόσχεση τους. Η αναπαράσταση των Παθών του Χριστού είναι φημισμένη σε όλο τον κόσμο και εκατοντάδες θεατές από διάφορες χώρες πηγαίνουν να τη δουν.

Στη Φλωρεντία, ο αρχιεπίσκοπος, την παραμονή του Πάσχα, «απελευθερώνει» ένα ψεύτικο περιστέρι, το περιστέρι της ειρήνης. Αυτό πετάει μέχρι την πόρτα της εκκλησίας. Εκεί ανάβουν μεγάλη φωτιά. Στη συνέχεια ανάβουν πυροτεχνήματα. Την Κυριακή του Πάσχα, τρώνε οικογενειακά. Το παραδοσιακό γεύμα εκείνης της ημέρας περιλαμβάνει αρνί και ένα κέικ σε σχήμα σταυρού ή περιστεριού. Το κέικ φτιάχνεται με αμύγδαλα, πορτοκαλόφλουδα ή λεμονόφλουδα.

Σε πολλά χωριά της Ελλάδας, το Μεγάλο Σάββατο, μόλις γίνει η Ανάσταση, ανάβουν ένα «φανό» (ένα σωρό από ξύλα) στο πιο ψηλό μέρος του χωριού, ώστε να φαίνεται και από τα γύρω χωριά. Γίνεται συναγωνισμός ανάμεσα στα γειτονικά χωριά για το ποιο θα έχει τη μεγαλύτερη φωτιά. Για πολλούς, αυτό το έθιμο συμβολίζει το κάψιμο του  Ιούδα.

Κάλαντα λέγονται και κατά την περίοδο των εορτών του Πάσχα. Στην κεντρική Ελλάδα το Σάββατο του Λαζάρου τα κορίτσια στολίζουν τα καλαθάκια τους με λουλούδια και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να τραγουδήσουν το Λάζαρο. Στο τραγούδι τους ζητούν από το Λάζαρο να τους περιγράψει τι είδε στον Άδη. Ορισμένες φορές τα συνοδεύει και κάποιο αγόρι, που κρατάει στα χέρια του ένα κλαδί λυγιάς σκαλισμένο, το λαζαρόξυλο, για να διώχνει τα σκυλιά.

Τα αγόρια τραγουδάνε τη Μεγάλη Πέμπτη. Πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι. «Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα» ξεκινάει το τραγούδι τους και εξιστορούν τα Πάθη του Χριστού.

Στην Ιταλία, εκτός από το Πάσχα, στις 19 Μαρτίου γιορτάζουν τη γιορτή του Άγιου Ιωσήφ. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Ιωσήφ ήταν ξυλουργός και άντρας της Παναγίας. Ήταν ο προστάτης των ξυλουργών της πόλης του Παλέρμου. Την ημέρα του Άγιου Ιωσήφ συνηθίζουν να παίζουν θρησκευτικές παραστάσεις και να κάνουν παρελάσεις. Η προετοιμασία αυτής της γιορτής κρατάει εβδομάδες. Γίνονται τραπέζια με ιδιαίτερα φαγητά και πολλών ειδών ζυμαρικά. Φίλοι και συγγενείς ανταλλάσσουν επισκέψεις και δοκιμάζουν τις σπεσιαλιτέ τους.

Στο Μεξικό, γιορτάζουν την «ημέρα του σώματος του Χριστού», με το χορό των ιπτάμενων ανδρών. Αυτός ο χορός ονομάζεται και «χορός των ιπτάμενων στύλων». Ένας άντρας παίζει μουσική πάνω σε μια μεταλλική πλατφόρμα, στην κορυφή ενός ψηλού καταρτιού. Τέσσερις άλλοι άντρες δένονται από τα πόδια τους, έχοντας το κεφάλι προς τα κάτω, στις τέσσερις άκρες της μεταλλικής πλατφόρμας και κάνουν περιστροφικές κινήσεις γύρω από το κατάρτι. Αυτή την κίνηση την κάνουν δεκατρείς φορές και στη συνέχεια κατεβαίνουν στο έδαφος.

Στη Ρωσία, φτιάχνουν ένα ειδικό κέικ, που το λένε «κούλικ». Τα ψήνουν οι γυναίκες και τα ευλογούν οι ιερείς. Είναι ένα λευκό κέικ με σταφύλια, φουντούκια και άλλα φρούτα. Πάνω στο κέικ χαράζουν τα αρχικά Κ.V. των λέξεων Khristos Voskress, που σημαίνει «Ανάσταση του Χριστού». Το γεύμα του Πάσχα περιλαμβάνει βότκα και απεριτίφ και τελειώνει με το πασχαλινό κέικ. Υπάρχει επίσης ζαμπόν, χοιρινό, καυτερά λουκάνικα και φυσικά πασχαλινά αυγά. Υπάρχει επίσης το έθιμο να ζωγραφίζουν τα αυγά. Οι παραστάσεις με τις οποίες τα διακοσμούν είναι κυρίως από τον κόσμο των λουλουδιών. Με τα ζωγραφισμένα αυγά φτιάχνουν στεφάνια. Γίνεται διαγωνισμός για τα καλύτερα ζωγραφισμένα αυγά.

Το έθιμο με τα ζωγραφισμένα αυγά υπάρχει και στην Ουκρανία. Τα αυγά θεωρούνταν σύμβολο της αναγέννησης της φύσης. Είναι γνωστά με το όνομα πουσάνκι. Δεν διακοσμούνται μόνο με λουλούδια, αλλά και με παραστάσεις που συμβολίζουν κάτι. Τα κύματα συμβολίζουν τη χωρίς τέλος ζωή. Τα ψάρια, οι σταυροί και τα τρίγωνα συμβολίζουν το Θεό. Ορισμένα από τα αυγά της Ουκρανίας, διακοσμημένα με χρυσό και πολύτιμες πέτρες, είναι συλλεκτικά έργα τέχνης.

Στην Ισπανία, στις 30 Απριλίου, γιορτάζουν την Άνοιξη και την αναγέννηση της φύσης, με το φεστιβάλ των τραγουδιών. Παντού ακούγονται τραγούδια που μιλάνε για τη γονιμότητα της φύσης και για την καλή σοδειά. Στην περιοχή της Καταλονίας, τα τραγούδια λέγονται για την Παρθένο Μαρία. Οι άντρες παρελαύνουν μπροστά από τις ανύπαντρες κοπέλες. Οι εορτασμοί τελειώνουν στις 3 Μαϊου. Εκείνη την ημέρα γίνεται η ευλογία με τον Άγιο Σταυρό. Μπροστά από κάθε σπίτι χαράζουν ένα σταυρό. Όλα τα μέλη της οικογένειας πίνουν, τρώνε, τραγουδάνε, χορεύουν και προσεύχονται μπροστά από τους σταυρούς. Ανταλλάσσουν συμβουλές και διηγούνται οικογενειακές ιστορίες. Σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας, την παραμονή της ημέρας του Αγίου Σταυρού, φυτεύουν ένα δέντρο, το ψηλότερο, το πιο παράξενο, με τα καλύτερα φύλλα, το οποίο είναι η καρδιά του φεστιβάλ της Άνοιξης.

Πάντοτε στους πολιτισμούς υπήρχε το….. αυγό. Σημαντικό σύμβολο στα βακχικά μυστήρια. Οι αρχαίοι Κινέζοι, οι Ιάπωνες και οι βορειοευρωπαίοι έβαφαν αυγά για τις τελετουργίες τους. Στην Αίγυπτο, το χρυσό αυγό ήταν το σύμβολο του Ήλιου. Στις γιορτές της Άνοιξης χρησιμοποιούσαν βαμμένα αυγά. Στην Ελλάδα το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Το τσούγκρισμα των αυγών συμβολίζει το σπάσιμο της πύλης του τάφου του Χριστού και την απελευθέρωση Του.

Βιβλίο, ένας παντοτινός φίλος

"Με το διάβασμα πάμε να συναντήσουμε τη ζωή" έγραψε ο Sartre.

"Με το διάβασμα μεταφερόμαστε σ' ένα άγνωστο σύμπαν" έγραψε ο Bettelheim.

2η Απριλίου: Η παγκόσμια ημέρα του βιβλίου είναι μια γιορτή ιδιαίτερα αγαπητή.Ο τρόπος που θα κάνει το παιδί να έρθει σε επαφή με το βιβλίο, βρίσκεται στα χέρια μας. Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια (από το 1966), από τη Διεθνή Οργάνωση για το Παιδικό Βιβλίο, που έχει έδρα τη Ζυρίχη (International Board on Books for Young People:IBBY).Αποφασίστηκε να εορτάζεται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες της γης, πάντα στις 2 Απριλίου, δηλαδή την ημέρα που γεννήθηκε στη Δανία, ο μεγάλος παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Τι περιείχε η γιορτή του βιβλίου στο νηπιαγωγείο μας:
(μερικές από τις ιδέες για την οργάνωση αυτής της γιορτής προήλθαν από το περιοδικό "Σύγχρονο Νηπιαγωγείο", τεύχος 32, Μάρτιος/Απρίλιος 2003).

Από την αρχή της ημέρας ανακοινώσαμε στα παιδιά ότι η μέρα θα ήταν αφιερωμένη στα βιβλία επειδή η 2 Απριλίου είναι η παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου και στο νηπιαγωγείο μας θα έχουμε γιορτή, ολημερίς.
1.  Ο Δημήτρης Π. είπε "Χρόνια πολλά βιβλίο" και έτσι εμείς το κάναμε τίτλο της θεματικής μας, το γράψαμε και το βάλαμε στο ταμπλό μας.

Συνεχίσαμε αναφέροντας το λόγο που η συγκεκριμένη ημέρα αφιερώθηκε στο παιδικό βιβλίο και αφηγηθήκαμε λίγα λόγια από την παρακάτω βιογραφία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (απόσπασμα από το Βικιπαίδεια). 

Γεννήθηκε στις 2 Απριλίου 1805 στο Οντένσε, στο νησί Φιονία της Δανίας. Ο πατέρας του με τον καιρό ξέπεσε και δούλευε παπουτσής, για να ζήσει την οικογένειά του. Αλλά, μην μπορώντας να αντέξει στη φτώχεια, πέθανε πολύ νέος, αφήνοντας το γιο του το Χανς ορφανό, με τη μητέρα του για μόνο στήριγμα.

Ο Χανς ήταν ένα περίεργο παιδί με εξαιρετική φαντασία. Πολλές φορές τον έβλεπαν να περπατά στο δρόμο σαν ονειροπαρμένος και το μυαλό του δεν το είχε πουθενά αλλού, παρά μόνο στα ποιήματα και στο διάβασμα. Προσπάθησε άδικα να μάθει την τέχνη του πατέρα του. Όταν τέλειωσε το σχολείο των άπορων παιδιών, μπήκε σε ένα ραφτάδικο, για να μάθει την τέχνη, αλλά ούτε και εκεί τα κατάφερε. Το ενδιαφέρον του κέρδισε το θέατρο, όπου αποστήθιζε ολόκληρες σκηνές από τα έργα που έβλεπε. Όταν ήταν με τους φίλους του, του άρεσε να απαγγέλλει και να τραγουδά. Ήταν δεκατεσσάρων χρονών, όταν, κυνηγώντας μια καλύτερη τύχη, έφθασε στην Κοπεγχάγη, με μόνη του περιουσία 30 φράγκα με σκοπό να γίνει ηθοποιός. Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος, που δεν τον δέχτηκαν.

Ευτυχώς είχε ωραία φωνή κι άρχισε να σπουδάζει μουσική, αλλά αρρώστησε ξαφνικά και έχασε τη φωνή του. Έτσι, το μόνο ταλέντο που του έμεινε ήταν το ταλέντο της ποίησης. Οι στίχοι του άρεσαν και βρήκε έναν προστάτη, τον Κέλλαν, που τον έστειλε στο πανεπιστήμιο, όπου κέρδισε μια βασιλική επιχορήγηση. Το 1827δημοσίευσε ποιήματά του και έπειτα εξέδωσε μια σειρά έργων που του εξασφάλισαν την παγκόσμια δόξα.

Αφού εξέδωσε αρκετά βιβλία, άρχισε τα ταξίδια του. Γύρισε τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αγγλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Τουρκία και ταξίδεψε στην Ανατολή. Απόκτησε μεγάλη δόξα και η μεγαλύτερη ευτυχία του ήταν η υποδοχή που του έκανε η ιδιαίτερη πατρίδα του, το Οντένσε, που τον κάλεσε στα 1867. Πέθανε στις 4 Αυγούστου 1875 στην Κοπεγχάγη.

2. Βρήκαμε τη Δανία στο χάρτη και γράψαμε το όνομα της.

3. Θυμηθήκαμε γνωστά κλασικά παραμύθια του συγγραφέα. Τα παιδιά τα θυμήθηκαν σχεδόν όλα.

Έργο

Τα παραμύθια του εμφανίζουν καθαρά το δημοκρατικό στοιχείο. Οι κυριότεροι ήρωες των παραμυθιών του είναι φτωχοί και αδικημένοι άνθρωποι, που όμως έχουν ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα, ευγένεια, ταλέντο, μεγαλοψυχία. Στα έργα του απεικονίζει τη ρεαλιστική και σύγχρονή του ζωή της μικροαστικής τάξης των πόλεων και χαρακτηρίζονται από δράση, χιούμορ και λεπτή σάτιρα. Η δημιουργία του Άντερσεν αποτελεί την κορυφή στις ρεαλιστικές τάσεις της δανικής φιλολογίας του 19ου αιώνα. Διηγήματα, δράματα, αλλά προπάντων παραμύθια, όλα του τα έργα διαπνέονται από γλυκιά μελαγχολία, συγκίνηση και ειλικρίνεια. «Οι δύο Βαρωνέσσες», «Παραμύθια για παιδιά», «Ιστορίες», «Καινούρια Παραμύθια» είναι μερικά από τα έργα του (απόσπασμα από το Βικιπαίδεια)

Μερικά από τα πολύ γνωστά παραμύθια του είναι:

·         Η μικρή γοργόνα

·         Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα

·         Οι αγριόκυκνοι

·         Η Βασίλισσα του χιονιού

·         Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι

·         Η Τοσοδούλα

·         Το ασχημόπαπο

·         Τα κόκκινα παπούτσια

·         Χόλγκερ ο Δανός

·         Το κοριτσάκι με τα σπίρτα

·         Το μολυβένιο στρατιωτάκι

4. Διαβάσαμε ένα εξαιρετικό βιβλίο από τις εκδόσεις Ζεβρόδειλος, "Ένας καλλιεργημένος λύκος".

Ακολουθήσαμε και σχολιάσαμε την πορεία του λύκου: πώς άλλαξε από την προδιαγεγραμμένη "μοίρα" της φυλής, του είδους του - τρώω άλλα ζώα - σε έναν καλλιεργημένο λύκο - κάνω συντροφιά με άλλα ζώα, συμβιώνω παρά τις διαφορές μας και συνεργάζομαι για έναν κόσμο ακόμη καλύτερο. 

Πώς; Με τη προσωπική μου βελτίωση και καλλιέργεια μέσα από τα γράμματα, από τα βιβλία.

Καταλήξαμε να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι είναι αυτός ο "καλλιεργημένος" λύκος. Τα παιδιά είπαν:

Είναι αυτός που διαβάζει.

Είναι αυτός που σκέφτεται.

Είναι αυτός που ανοίγει το μυαλό του σε νέα πράγματα.

Και φυσικά, τα παιδιά για άλλη μια φορά, μας άφησαν με το στόμα ανοιχτό με την διαίσθηση, τη διορατικότητα και την αντίληψη τους.

5. Είπαμε τι μας χαρίζει το διάβασμα και τα βιβλία. Γιατί διαβάζουμε βιβλία;

"Μας κάνει να σκεφτόμαστε και να έχουμε πιο πολύ φαντασία" - Έλενα

"Μας κάνει πιο σοφούς, γιατί διαβάζουμε και μαθαίνουμε" - Ελευθερία

"Μαθαίνουμε πράγματα" - Χρύσα

"Επειδή ένα βιβλίο έχει ωραίες εικόνες μπορεί σε ένα χαρτί να ζωγραφίσουμε κι εμείς τις εικόνες" - Έλενα

"Αν δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα παίρνουμε ένα βιβλίο και το διαβάζουμε επειδή δεν μας κάνει να βαριόμαστε για να περάσει όμορφα η ώρα μας" - Χρύσα

"Επειδή μας φέρνει φαντασία" - Μαρία

"Επειδή έχουν ωραίες εικόνες" - Εβίνα

"Επειδή έχουν ωραίο εξώφυλλο" - Ελεονόρα

"Διαβάζω βιβλία όταν στεναχωριέμαι για να ηρεμήσω και πριν κοιμηθώ το βράδυ για να μη βλέπω εφιάλτες και να βλέπω ωραία όνειρα" - Σταματίνα

"Επειδή τα βιβλία μας εξηγούν και κάτι" - Δανάη

"Όταν πηγαίνω στο κρεββάτι, η μαμά μου μου λέει να παίρνω βιβλία, επειδή μετά με παίρνει η νύστα" - Δημοσθένης

"Επειδή τα βιβλία έχουν ωραίους τίτλους μπορούμε να πάρουμε ένα χαρτί και να γράψουμε τον τίτλο" - Έλενα

"Μπορούμε να παίρνουμε ένα βιβλίο και να το διαβάζουμε γιατί μας ξεζαλίζει" - Δημήτρης Ζ.

"Επειδή τα βιβλία έχουν ωραία χρώματα" - Σεμίνα

"Μας δείχνουν τα βιβλία, ότι τελικά νικάει το καλό" - Χρύσα

"Επειδή όταν μας διαβάζει η μαμά και ο μπαμπάς βιβλία, δεν βλέπουμε τηλεόραση και παιδικά" - Λουκία

6. Για να χαλαρώσουμε και να ξεκουραστούμε από τις σκέψεις και τα βαθιά νοήματα, προχωρήσαμε με την κατασκευή σελιδοδείκτη, που χρησιμοποιείται για να μη χάνουμε τη σελίδα μας στο διάβασμα ή στο ξεφύλλισμα του βιβλίου, αν κάτι εν τω μεταξύ μας διακόψει.

Μάθαμε ότι ο σελιδοδείκτης είναι μια λέξη που έχει "φάει" δύο : Σελίδα και δείχνω

Αποφασίσαμε, αφού φτιάξουμε το σελιδοδείκτη μας να τον χαρίσουμε στο αγαπημένο μας βιβλίο.

Δημιουργήσαμε λοιπόν ένα σελιδοδείκτη από κανσόν με τη βοήθεια της δαχτυλομπογιάς (η ιδέα ήταν από το περιοδικό "Σϋγχρονο Νηπιαγωγείο").

7. Γνωρίσαμε 5 ζωγραφικούς πίνακες, Ελλήνων και Ξένων ζωγράφων, τους περιγράψαμε, γράψαμε τους τίτλους και τους ζωγράφους και τους τοποθετήσαμε στο ταμπλό μας.

Με τη βοήθεια του "χεριού", όποιος ήθελε μας έδειχνε και μας "διάβαζε" τον αγαπημένο του πίνακα και μας εξηγούσε γιατί ήταν ο αγαπημένος του.

8. Κάναμε μία ομαδική εργασία "Ένα βιβλίο μιλάει στη γωνιά της βιβλιοθήκης", ουσιαστικά περιγράφοντας, με καλλιτεχνική χροιά, τον τρόπο χειρισμού των βιβλίων γύρω μας.

Πήραμε ένα μεγάλο κανσόν χαρτόνι, σχηματίσαμε ένα δέντρο και πάνω του κολλήσαμε τα πράσινα φύλλα της Άνοιξης. Κολλήσαμε και κίτρινα φύλλα πεσμένα στο χώμα, γράφοντας τους κανόνες του βιβλίου, που λέγαμε ο καθένας στην παρεούλα (την ιδέα πήραμε από το περιοδικό "Σύγχρονο Νηπιαγωγείο").

9. Διαβάσαμε τα 10 δικαιώματα του μικρού αναγνώστη και χωριστήκαμε σε 10 ομάδες και τα απαγγείλαμε η μία ομάδα στην άλλη.

Ακούστε μας εδώ

10. Μάθαμε και ένα πολύ ωραίο ποίημα για το βιβλίο.

Βιβλίο, σύντροφέ μου

Βιβλίο αγαπημένο μου

Μόνιμη συντροφιά μου

όπου κι αν πάω σε κρατώ

σφιχτά στην αγκαλιά μου.

Είσαι ο πιστός ο φίλος μου

είσαι παρηγοριά μου

από παιδί σε αγαπώ

και σ’ έχω στην καρδιά μου.

Κι ακόμα πριν να κοιμηθώ

σε παίρνω αγκαλιά μου

βιβλίο αγαπημένο μου
αιώνια συντροφιά μου!

11. Τελειώσαμε τη γιορτή μας παίζοντας ένα παιχνίδι.

Βγάλαμε φωτοτυπία εξώφυλλα βιβλίων που είχαμε στη δανειστική μας βιβλιοθήκη. Στη συνέχεια γράψαμε μικρές φράσεις-αινίγματα-γρίφους, που αφορούσαν τα φωτοτυπημένα εξώφυλλα. Σκορπίσαμε τα εξώφυλλα στην παρεούλα. Βάλαμε τις καρτέλες με τους γρίφους στη μέση.Χωριστήκαμε σε δύο ομάδες. Ορίσαμε αρχηγό και υπαρχηγό της κάθε ομάδας, παιδιά που είναι πιο εξοικειωμένα με τα γράμματα και τις συλλαβές. Ορίσαμε και τον υπεύθυνο υπολογισμού των πόντων για κάθε ομάδα.

Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι οι εξής:

α. Ο αρχηγός διαλέγει ένα γρίφο.

β. Τον διαβάζει με τη βοήθεια του υπαρχηγού δυνατά και πολλές φορές στην ομάδα του. 

γ. Η ομάδα του πρέπει να βρει την απάντηση στο γρίφο, να την πει δυνατά και ένα παιδί της ομάδας, διαφορετικό κάθε φορά, να επιλέξει το σωστό εξώφυλλο και να το δώσει στο μέλος της ομάδας υπεύθυνο για το μέτρημα των πόντων.

δ. Νικάει η ομάδα που έχει στην κατοχή της τα περισσότερα εξώφυλλα.

Το αρχείο που χρησιμοποιήσαμε μπορείτε να το βρείτε εδώ.