Σχολική Βιβλιοθήκη για Γονείς

Η γονεϊκή εμπλοκή στη μάθηση

Η γονεϊκή εμπλοκή αφορά τις πρακτικές εκείνες που εφαρμόζει η οικογένεια είτε εμπλεκόμενη άμεσα με το παιδί και τη μάθηση είτε έμμεσα συνεργαζόμενη με το σχολείο.

Ορισμοί γονεϊκής εμπλοκής

Τα ερευνητικά ευρήματα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η γονεϊκή εμπλοκή περιγράφεται καλύτερα με βάσει δύο ορισμούς. Ο Bloom (1984) αναφέρεται στους «τρόπους με τους οποίους οι γονείς βοηθούν τα παιδιά τους να αναπτύξουν κίνητρα για μάθηση και άλλες θετικές στάσεις». Παράλληλα, η Christenson (1995) ορίζει τη γονεϊκή εμπλοκή και τη γονεϊκή συμμετοχή στην εκπαίδευση ως τη «συμφωνία σε κοινούς στόχους μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών, με απώτερο στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων του μαθητή». Επομένως, η γονεϊκή εμπλοκή αφορά τόσο τη δυάδα γονιού-παιδιού όσο και τη σχέση μεταξύ των συστημάτων σχολείου και οικογένειας.

Είδη γονεϊκής εμπλοκής

Γενικότερα, γονεϊκή εμπλοκή είναι ένας γενικός όρος, ένας «τίτλος ομπρέλας», και όχι μια πρωτογενής, μονοσήμαντη μεταβλητή. Κάτω από τον τίτλο αυτό χωρούν οι συγκεκριμένες γονεϊκές πρακτικές, τις οποίες μπορούμε να τις κατηγοριοποιήσουμε σε πέντε είδη (Epstein 1995):

• Προσπάθεια της οικογένειας να «χτίσει» ένα θετικό κλίμα στο σπίτι που ενθαρρύνει και υποστηρίζει τη μάθηση.
• Επικοινωνία μεταξύ σχολείου-οικογένειας (π.χ. έλεγχοι προόδου, συναντήσεις και τηλεφωνήματα γονέων και εκπαιδευτικών), που έχει ως στόχο την ενημέρωση για την πρόοδο του παιδιού στο σχολείο.
• Συμμετοχή των γονέων σε διάφορα εθελοντικά προγράμματα του σχολείου ή στην παρακολούθηση γεγονότων της ζωής του σχολείου (π.χ. γιορτές, εκδηλώσεις).
• Ενεργητική εμπλοκή των γονέων με τη μάθηση του παιδιού στο σπίτι, όπως η βοήθεια στις εργασίες για να είναι έτοιμο ως προς τα καθήκοντα του απέναντι στο σχολείο.
• Συμμετοχή των γονέων στις αποφάσεις που λαμβάνονται στο σχολείο. Αυτό μπορεί να σημαίνει συμμετοχή στο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων ή τη συμμετοχή σε διάφορες επιτροπές για τη διοίκηση του σχολείου.

Συνεργασία σχολείου-οικογένειας: μια διάσταση της γονεϊκής εμπλοκής με ποικίλα εμπόδια.

Η συνεργασία σχολείου-οικογένειας αφορά μια διάσταση της γονεϊκής εμπλοκής όπου σημειώνονται ποικίλα εμπόδια:

• Οικονομικές και διαπολιτισμικές διαφορές μεταξύ του προσωπικού του σχολείου και των γονέων (Weiss & Edwards, 1992).
• Αισθήματα ανασφάλειας των γονέων ή καχυποψία λόγω τραυματικών εμπειριών που μπορεί να είχαν από το σχολείο στο παρελθόν (Liontos, 1992).
• Περιορισμένη γνώση των γονέων για α) τους κανόνες του σχολείου και των διαδικασιών και β) τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους με τη μάθηση (Liontos, 1992).
• Οικονομικοί λόγοι ( π.χ. μεταφορά στο σχολείο και φύλαξη των μικρότερων παιδιών), καθώς και άλλοι περιορισμοί συναισθηματικής φύσης (π.χ. πίεση και άγχος για τον καθημερινό αγώνα για επιβίωση) (Liontos, 1992).
• Αντιλήψεις των γονέων για τη δύναμη που έχουν να επιφέρουν αλλαγές στο σχολικό πλαίσιο. Κάποιοι θεωρούν ότι δεν έχουν τη δύναμη να επιφέρουν αλλαγές στο σχολικό πλαίσιο ή στη σχολική επίδοση των παιδιών τους. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι μπορεί να επηρεάσουν την εκπαιδευτική διαδικασία, σύμφωνα με τις δικές τους προκαθορισμένες ιδέες για την εκπαίδευση των παιδιών τους. Οι δυο αυτές αντιλήψεις μπορεί να οδηγούν τους γονείς σε αδιαφορία και παραίτηση ή σε υπερβολική παρέμβαση σε γεγονότα που σχολείου (Ματσόπουλος, 2005).
• Εκπαιδευτικοί δεν έχουν την ψυχική ενέργεια που χρειάζεται για να ξεκινήσει και να συνεχιστεί μια συνεργασία (Ματσόπουλος, 2005).
• Δυσλειτουργική επικοινωνία σχολείου-οικογένειας: συνήθως το προσωπικό του σχολείου επικοινωνεί με τους γονείς μόνο για δυσάρεστα πράγματα ή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και η επικοινωνία αυτή δημιουργεί αρνητική διάθεση και συναισθήματα και στις δυο πλευρές (Ματσόπουλος, 2005).
• Αντίληψη των εκπαιδευτικών ότι οι γονείς είναι «απαίδευτοι» και «δυσλειτουργικοί».
• Αντίληψη του σχολείου ότι οι οικογένειες μπορούν να παίξουν περιορισμένο ρόλο στο χώρο του σχολείου (Weiss & Edwards, 1992).
• Περιορισμένη κατάρτιση των εκπαιδευτικών για τον τρόπο που θα εμπλέξουν τους γονείς σε μια λειτουργική συνεργασία (Ματσόπουλος, 2005).

Γενικότερα, δυσκολίες όπως ο περιορισμένος χρόνος επικοινωνίας, η σύγχυση ρόλων και ευθυνών μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών και οι διαφορετικές αντιλήψεις, αποτελούν εμπόδια.

Συμπεράσματα

Για μία πιο λειτουργική γονεϊκή εμπλοκή απαιτείται προσπάθεια τόσο των γονέων όσο και των εκπαιδευτικών, ώστε να αναπτυχθεί γόνιμη συνεργασία.

Άρθρο από το Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τεύχος 75 - Μάιος-Ιούνιος 2010