Αποκριά, Τρελή Αποκριά (Ελληνικά Παραδοσιακά Καρναβάλια)

Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της Αποκριάς είναι οι μεταμφιέσεις, οι οποίες σε ορισμένες περιοχές έχουν ιδιαίτερο χαρακτήρα.

Στο νηπιαγωγείο μας λοιπόν γνωρίσαμε 3 από τις πιο παραδοσιακές μεταμφιέσεις που συναντάμε στην πατρίδα μας.

Σκύρος: Χαρακτηριστικές μεταμφιέσεις είναι οι Γέροι, με ζωόμορφη όψη και ζωσμένοι πολλά κουδούνια, και οι Κορέλες, άντρες ντυμένοι γυναικεία, οι οποίοι γυρίζουν στους δρόμους και τα σπίτια ξεσηκώνοντας το νησί με χαρούμενες φωνές, ορχηστρικές κινήσεις, τραγούδια, χορούς και προπαντός με δυνατούς και αρμονικούς χτύπους κουδουνιών.

Νάουσα: Πρωταγωνιστούν οι Μπούλες, άντρες ντυμένοι γυναικεία, και οι Γενίτσαροι, με φουστανέλες και ιδιόμορφες μάσκες από κερί. Μόλις ντυθούν, οι Μπούλες και οι Γενίτσαροι αποχαιρετούν την οικογένειά τους και κατεβαίνουν ομαδικά στην πλατεία με τη συνοδεία οργάνων, για να χορέψουν. Λέγεται ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, την Αποκριά, έβρισκαν αφορμή οι αρματολοί να έρθουν στην πόλη μεταμφιεσμένοι για να δουν τους συγγενείς και τους φίλους τους. Με αυτόν τον τρόπο συγκέντρωναν χρήματα για τον αγώνα τους, γιατί ήταν συνήθεια - που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα - να προσφέρουν χρήματα στη Μπούλα, που μάλιστα τα καρφιτσώνουν πάνω τους.

Σοχός Θεσσαλονίκης: Οι κάτοικοι ντύνονται με τομάρια από μαύρους τράγους, κεφαλοστολές και ζώνονται με μεγάλα κουδούνια. Μάλιστα τους αποκαλούν καρναβάλια. Μαζί με λαϊκούς οργανοπαίκτες, γυρίζουν στα σπίτια και στους δρόμους, χτυπούν προκλητικά τα κουδούνια τους, προσφέρουν στους περαστικούς από το ποτό που κρατούν, ενώ δέχονται ευχές για καλή χρονιά και καλή σοδειά.
(απόσπασμα άρθρου από το Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τεύχος 79).

Ξεκινώντας, λοιπόν, τα παραδοσιακά καρναβάλια στο σχολείο, πήγαμε στο "δωμάτιο της ησυχίας" για να παρακολουθήσουμε παρουσίαση-βίντεο για τα καρναβάλια στην Ελλάδα.

Παραδοσιακά Καρναβάλια

Η παρουσίαση αφορά τα 3 παραπάνω καρναβάλια. "Στεκόμαστε" στο καθένα ξεχωριστά. Περιγράφουμε την στολή, τα χρώματα και τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε μεταμφίεσης, τον τόπο που διαδραματίζονται, τις ενέργειες τους.

Αρχίζουμε από τους Γέρους που φορούν τομάρια ζώων, σε μαύρο χρώμα, καλύπτουν το πρόσωπο τους με μάσκα, φτιαγμένη κι αυτή από ζώο. Το χαρακτηριστικό αυτής της μεταμφίεσης είναι τα κουδούνια που ζώνονται στη μέση τους. Ακούμε τους ήχους των κουδουνιών και προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε τι αφορούν. Τα περισσότερα παιδιά λένε ότι οι ήχοι είναι πιατίνια. Μόνο όταν βλέπουν πάλι τις εικόνες αναγνωρίζουν τα κουδούνια (δυστυχώς τα περισσότερα από τα παιδιά μας - παιδιά της πόλης - δεν έχουν ακούσει ποτέ τα κουδούνια από τα κοπάδια προβάτων).Γνωρίζουμε το νησί της Σκύρου, τη θέση της στην Ελλάδα (κοντά στην Εύβοια, κοντά στην Αττική).
Στη συνέχεια αναλύουμε τις εικόνες από τους εντυπωσιακούς Γενίτσαρους και τις Μπούλες. Μιλάμε για τα κύρια χαρακτηριστικά της κάθε μεταμφίεσης. Τα πιο έντονα χαρακτηριστικά αφορούν τις ξεχωριστές μάσκες από κερί, βαμμένες με έντονα χρώματα: κυρίως άσπρο και κόκκινο. Κύριο χαρακτηριστικό της αμφίεσης επίσης το γιλέκο από φλουριά του Γενίτσαρου. Και η έκπληξη: οι Μπούλες δεν είναι γυναίκες, αλλά άντρες ντυμένοι γυναίκες.Βλέπουμε στο χάρτη που είναι η Νάουσα και παρατηρούμε είναι κοντά στη Θεσσαλονίκη και μακριά από την Αθήνα.
Για το τέλος της παρουσίασης, τα πολύχρωμα καρναβάλια του Σοχού. Μεταμφίεση με κύριο χαρακτηριστικό το φανταχτερό ψηλό καπέλο από πολύχρωμες υφασμάτινες κορδέλες. Η μαύρη ολόσωμη αμφίεση από τομάρια ζώου, το κόκκινο γιλέκο αλλά και τα μεγάλα και μακρόστενα κουδούνια που είναι ζωσμένα στη μέση των καρναβαλιστών.

Μεταφερόμαστε στην παρεούλα για να αναζητήσουμε, να βρούμε και να σημαδέψουμε στο χαρτί μας τους τόπους των καρναβαλιών στη χώρα μας.

Σκορπίζουμε φωτογραφίες από τα καρναβάλια αναγνωρίζουμε από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά τους και βρίσκουμε τους Γέρους και τις Κορέλες, τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες και τα Καρναβάλια του Σοχού.

  

Τα παιδιά παρατηρούν και συγκρίνουν τα παραδοσιακά καρναβάλια. Βρίσκουν  τις ομοιότητες μεταξύ τους:

• Οι Γέροι της Σκύρου και τα Καρναβάλια του Σοχού έχουν κουδούνια στη μέση.
• Οι Μπούλες και οι Κορέλες είναι άντρες ντυμένοι γυναίκες.
• Οι Γέροι και τα Καρναβάλια του Σοχού φορούν μαύρες φορεσιές από τομάρια ζώων.
• Οι Γενίτσαροι και τα Καρναβάλια του Σοχού έχουν μουστάκια στις μάσκες τους.

Παρατηρούν όμως και τις διαφορές:

• Μάσκες. Οι Μπούλες και οι Γενίτσαροι φορούν μάσκες από κερί. Οι Γέροι φορούν μάσκες από δέρμα ζώου.
• Οι Γενίτσαροι φορούν κόκκινο μαντήλι, ενώ τα Καρναβάλια φορούν κόκκινο γιλέκο.
• Οι Γενίτσαροι φορούν φουστανέλες, ενώ οι Γέροι και τα Καρναβάλια δέρματα ζώων, κυρίως κατσικιών και τράγων.
• Τα Καρναβάλια του Σοχού φορούν ψηλά χρωματιστά καπέλα.

Και τέλος, κάθε παιδί φτιάχνει το δικό του Γενίτσαρο και Μπούλα από τη δραστηριότητα "ντύνω την κούκλα".

από το σύγχρονο Νηπιαγωγείο τεύχος 79. (μεγεθύναμε τις εικόνες σε Α3)

Τα παιδιά χρωμάτισαν τον Γενίτσαρο και τη Μπούλα, σύμφωνα με τις φωτογραφίες και στη συνέχεια στόλισαν με πούλιες τις στολές τους. Έκοψαν και τις 4 φιγούρες και έντυσαν τις κούκλες τους.

Και φυσικά στολίσαμε την τάξη μας.